Om betekenis te geven aan ons leven bedenken we vaak doel na doel. Een X bedrag op de bank, een bepaald fitnessdoel of een bucketlist vol vakanties die het liefst binnen drie jaar moeten gebeuren. Op het moment dat we een doel behalen voelen wij ons gelukkig en ervaren we het positieve gevoel van gelukshormonen. We zijn een stap verder dan dat we waren! Super, maar moeten wij ons hele leven dan maar achter dingen aan blijven rennen om dat geluk te blijven voelen? Wat is het dan dat we echt zoeken of wat is het dat wij eigenlijk missen? Het is natuurlijk goed om vooruit te willen in het leven, iedereen wil gelukkig zijn. Toch zijn er meer mensen dan ooit depressief en overspannen. Meer mensen zijn verslaafd of in een bepaalde mate afhankelijk van alcohol, drugs of medicijnen om de pijn te verzachten en het leven draaglijk te maken. Wat gaat er mis?
Veel dingen waarvan wij denken dat ze ons gelukkig maken, blijken dat achteraf niet te doen. Althans, niet voor altijd. Onze hersenen hebben bepaalde eigenschappen die hier aan bijdragen. Dat wij geen structureel geluk vinden heeft te maken een aantal redenen, vertelt Tabe Ydo in zijn boek One Day. We hebben bijvoorbeeld niet helder wat ons structureel gelukkig maakt, we jagen de verkeerde dingen na. Dingen waarvan wij denken dat zij ons structureel gelukkig maken doen dat doorgaans niet of maar heel even. Vaak gaat dat om externe zaken als geld, een mooie auto, een goede baan, goede cijfers of bekendheid. Het maakt allemaal maar kort gelukkig en minder dan we hadden verwacht. We denken te weten wat ons gelukkig maakt, maar in werkelijkheid hebben wij geen idee. We verzamelen spullen omdat wij denken dat het ons leven zal verrijken.
Gelukkig worden van wat je verzameld hebt kan echter helemaal niet. Jouw spullen zijn wat je hebt, niet wie je bent. Het is best bijzonder dat wij een verzamelaar van oude dingen af en toe raar aankijken, maar als het om dure spullen gaat vinden we iemand succesvol. Het is heel knap, maar het zegt natuurlijk niets over of je gelukkig bent of niet. Toch blijkt het kopen van spullen korte geluksmomentjes op te leveren. Overmatig shoppen om je goed te voelen wordt daarom ook wel ‘retail therapy’ genoemd. Het geeft je een kort positief gevoel vanwege jouw nieuwe aankoop. Hoe blij ben je bijvoorbeeld met jouw nieuwe telefoon als het net hebt? En na een week? Na twee weken? Na een half jaar? Als we weten dat het streven naar spullen ons niet gelukkig maakt, waarom zijn we er dan continu mee bezig? Als je op jouw sterfbed ligt en iemand vraagt wat het mooiste moment uit jou leven is, zal niemand zeggen ‘het moment dat ik het saldo op mijn bankrekening bekeek’. Natuurlijk niet! Het gaat om momenten dat je met dat je met je dierbaren beleeft.
De mate waarin wij geluk ervaren wordt voor een groot deel bepaald door te kijken naar de mensen om ons heen. Wij geven meer om status, rang en hoe wij het doen vergeleken met onze vrienden dan de absolute status van onze bankrekening of reputatie. Zit er dit jaar geen dikke vakantie in? Hoeft geen punt te zijn. Wie graag tevreden wil zijn met wat hij heeft, hoeft geen miljoen op de bank te hebben. Zolang jij je maar omringt door mensen die nét wat minder hebben. Hoe dat kan? Het heeft allemaal te maken met waarmee jij jezelf vergelijkt (het zogenoemde referentiepunt). Dit wordt ook wel sociale vergelijking genoemd. Wat wij hebben relateren we aan de wereld om ons heen en hier hangen wij ons geluk aan op.
Wat ik heb = Wat anderen hebben = Gelukkig
Wat ik heb > Wat anderen hebben = Gelukkig
Wat ik heb < Wat anderen hebben = Ongelukkig
Een goed voorbeeld hiervan is de Ebbinghaus illusion. Hier zie je dat de omgeving invloed heeft op onze waarneming en hoe het een vertekend beeld kan geven van de werkelijkheid. In de Ebbinghaus illusion zie je hoe een stip groter of kleiner kan lijken door de stippen er omheen, terwijl de stip even groot is. Dit zou je ook naar de maatschappij kunnen vertalen. Hoe kleiner de mensen om jou heen, hoe groter jij je voelt. Dit verklaard misschien hoe het komt dat sommige mensen anderen onderuit halen en sommige leiders hun ondergeschikten afbranden. Hoe kleiner je omgeving, hoe groter jij lijkt! Bedenk hierbij ook even hoe groot de invloed van sociale media kan zijn op hoe jij je voelt. Op sociale media is iedereen extreem gelukkig en is de ene persoon nog succesvoller dan de ander. Om moedeloos van te worden! Elke dag vind je wel een post van iemand die iets doet wat buitengewoon is, waardoor jij snel het gevoel kan krijgen dat je niks voorstelt. Er is altijd wel iemand meer, beter en groter.
Onze aanleg om ons te vergelijken met anderen blijkt uit onder andere de prijsuitreiking van de 200m zwemmen van de Olympische Spelen in 2003. Onderzoekers ontdekten dat het geluksgevoel van de medaillewinnaars af hing van de manier waarop zij hun prestatie vergeleken met die van de anderen. De nummer één vergeleek zich met de nummers twee en drie en was heel blij met goud. De tweede plek was enorm teleurgesteld, aangezien hij zichzelf vergeleek met de gouden medaille winnaar. De nummer drie stond te springen van vreugde, aangezien hij een medaille had en zich vergeleek met iedereen die achter hem kwam. Wereldwijd onderzoek heeft dan ook aangetoond dat winnaars van brons blijer zijn dan winnaars van zilver (tenzij de winnaar van zilver zich vergelijkt met de winnaar van brons).
Sociale vergelijking zorgt er zelfs voor dat mensen bereid zijn in absolute zin met minder genoegen te nemen, zolang zij relatief maar meer dan de ander hebben. In een studie van David Hemenway is aangetoond dat mensen liever €50.000 krijgen als anderen €25.000 krijgen, dan €100.000 als anderen €200.000 krijgen. Wij spiegelen onszelf zó aan onze omgeving, dat wij het prima vinden om €50.000 minder te verdienen als dat betekent dat wij relatief meer verdienen. Je laat jouw geluk dus afhangen van het succes van anderen. Door jouw geluk aan externe prikkels te koppelen, zal je dus altijd bezig blijven in strijd naar meer. Op het moment dat jij een stapje terug neemt en dankbaar bent voor wat je eigenlijk hebt, zal intern en langdurig geluk een stuk makkelijker zijn.
Tijdens Droom Leef Geniet gaan wij twee dagen aan de slag met jouw geluk. Hoe kun je een zo leuk mogelijk leven leiden en alle nare dingen achter je laten? Wat zijn snelle manieren waarmee jij je nu gelukkig kan voelen, om vanuit daar aan jouw droomleven te werken? Wat is jouw referentiepunt van geluk? Ben je nieuwsgierig? Zorg dan dat je er bij bent op 2 & 3 oktober tijdens Droom Leef Geniet!
